គុណមាតាបិតា

គុណមាតាបិតា (ការតបគុណដោយសង្ខេប)

គុណ=សេចក្តីល្អ

មាតា=ស្រ្តីជាអ្នករក្សានូវកូន

បិតា=បុរសជាអ្នករក្សានូវកូន

មាតាបិតាៈ គឺជាអ្នកមានគុណរបស់កូនទាំងឡាយដែលលោកបានធ្វើអំពើល្អគ្រប់បែបយ៉ាង​ដើម្បីកូន។

ក.គុណមាតាបិតា ជាក់ស្តែង

          -មាតាបិតាជាព្រះរបស់កូន

          -មាតាបិតាជាកងការពាររបស់កូន

          -មាតាបិតាជាអ្នកស្ពាយបង្វិចជាប់ខ្លួនជានិច្ច

          -មាតាបិតាជាអ្នកចិញ្ចឹមកូន

          -មាតាបិតាជាអ្នកថ្នាក់ថ្នមរក្សាកូន

          -មាតាបិតាជាឃ្លាំងប្រាក់

          -មាតាបិតាជាគ្រូពេទ្យ

          -មាតាបិតាជាគ្រូអាចារ្យ

          -មាតាបិតាជាមង្គលល្អ

          -មាតាបិតាជាកិត្តិយសរបស់កូន

          -មាតាបិតាជាស្ម័គ្រចិត្តបម្រើកូន

ខ. គុណមាតាបិតាតាមផ្លូវព្រះពុទ្ធសាសនា

          ១.​អដ្ឋិគុណ

          ២.ឧបការគុណ

          ៣.វិសេសគុណ

          ព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ទ្រង់ប្រសិទ្ធិនាមមាតាបិតាថា៖

១​​​​​​​​​​​​​​​​​.ព្រះព្រហ្មៈ​ លោកមានព្រហ្មវិហារធម៌៤ប្រការ មេត្តា ករុណា មុទិតា ឧបេក្ខា។

២.ទេវតាដើមៈ លោកជាអ្នកចិញ្ចឹមបីបាច់អភិបាលរក្សាឃុំគ្រងកូន​ ថែរក្សាកូនប្រុសស្រី​មុន ទេវតាដទៃ។

៣.គ្រូដើមៈ លោកជាគ្រូបង្រៀនវិជ្ជាទាំងឡាយមានវិជ្ជាមូលដ្ឋានជាដើមដល់កូនប្រុសស្រី​ទាំង ឡាយ។

៤.ព្រះអរហន្តៈ មាតាបិតាជាបុគ្គលដែលកើតបុណ្យក្រៃលែងសម្រាប់ ជាបុគ្គលដែលកូន គប្បីគោរពបូជា ដោយប្រការផ្សេងៗ (អាហុនេយ្យបុគ្គល)។ ដោយហេតុថា មាតាបិតាជាអ្នកមានគុណ ជាព្រះព្រហ្ម ជាទេវតាដើម ជាគ្រូដើម ជាព្រះអរហន្ត របស់កូន ដូច្នេះ ទើបព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ទ្រង់ហៅគុណនេះថា៖

          ១.​អនេកប្បការគុណៈ គុណច្រើនមិនតែមួយ

          ២.អនន្តគុណៈ គុណមិនអាចរាប់បាន

          ៣. អប្បរិមាណគុណៈ គុណប្រមាណមិនបាន

          ៤.អសមគុណៈ គុណដ៏ធ្ងន់គ្មានអ្វីស្មើបាន។

    នៅក្នុងគម្ពីរព្រះពុទ្ធសាសនា បានសម្តែងអំពីសង្គហធម៌គឺ​តួនាទីរបស់ឪពុកម្តាយ មាន៥ ប្រការ៖

          ១. ហាមកូនមិនឱ្យធ្វើអំពើអាក្រក់

          ២. ញ៉ាំងកូនឱ្យធ្វើតែអំពើល្អ

          ៣. ឱ្យកូនសិក្សារៀនសូត្រ

          ៤. រៀបចំទុកកូនឱ្យមានកូនស្រករ

          ៥. ចែកទ្រព្យសម្បត្តិឱ្យកូនក្នុងកាលដ៏សមគួរ។បើដឹងថា ឪពុកមា្តយមានគុណដូច្នេះក្នុងនាមយើងជាកូនត្រូវតែតបស្នងគុណរបស់លោកវិញឱ្យអស់លទ្ធភាព។ក្នុងគម្ពីរដដែលបានសម្តែងអំពីតូនាទីរបស់កូន៥ ប្រការដែរ គឺ៖

          ១. យើងត្រូវចិញ្ចឹមមាតាបិតា ដោយបច្ច័យ៤ជាដើម

          ២. ជួយខ្វល់ខ្វាយធ្វើកិច្ចការងារលោក នៅពេលលោកមានកិច្ចរវល់

          ៣. ថែរក្សាលើកតម្កើងវង្សត្រកូលមិនឱ្យសាបសូន្យ

  ៤.ធ្វើខ្លួនឱ្យល្អសមជាអ្នកទទួលមត៌កមិនមែនយកទ្រព្យ ដែលលោកចែកឱ្យ ទៅប្រព្រឹត្ត អំពើ អបាយមុខផ្សែងៗ

         ៥.នៅពេលលោកមរណកាលទៅត្រូវធ្វើបុណ្យទក្ខិណានុប្ប ទានឧទ្ទិសកុសលជូន លោក។

         មានកិច្ចតបគុណ៤ យ៉ាងទៀតគឺ ត្រូវធ្វើយ៉ាងណា ធានារ៉ាប់រងយ៉ាងណាឱ្យឪពុក​ម្តាយ បាន ទទួលនូវសម្បទា​៤យ៉ាង៖

១.សទ្ធា

២.សីល

៣. ចាគៈ
៤. បញ្ញា

គុណមាតាបិតា

ស្រង់ពីសៀវភៅ គិហិបដិបត្តិ ធម្មទាន

១. បពិត្រលោកអ្នក​មាតាបិតា    កូននឹកខ្លោចផ្សាពេកអម្បាយ                    

តាំងពី​កូនកើត​មានរូបកាយ   អ្នកតែងខ្វល់ខ្វាយ​ថែរក្សា ។

២. ឱះឱម្ចាស់ថ្លៃវិសេស​លន់          អ្នករង​ទុក្ខ​ធ្ងន់​ពន់​ពេកណា

អ្នកខំ​បីបម​កូនស្ងួន​ភ្ងា                    ពុំ​អាចពណ៌នាឱ្យ​អស់បាន ។

៣. ហេតុនេះកូន​សូម​ផ្គង​អញ្ជលី   លើកហត្ថ​ទាំង​ពីរបន្ទន់​ប្រាណ

គោរព​បាទា​ព្រះក្សេម​ក្សាន្ត​      ទោស​ខុស​ប៉ុន្មាន​សូមប្រណី ។

៤. ម្ចាស់​អើយ​កាលកូន​ទ្រ​ហោយំ     អ្នកស្ទុះ​មកថ្មម​ត្រកងបី

ច្រៀង​បំពេរកូន​ដោយប្រិមប្រិយ    ដោយចិត្ត​មេត្រី​ផ្តេក​កូនណា ។

៥. ទឹកមាត់​ទឹកមូត្រលាមកផង      ទាំងគ្រឿង​សៅហ្មង​ផងនានា

អ្នកចាប់​អ្នកកាន់​អ្នកស្រវា      លាងដោយ​ហត្ថា​ឥត​ជិនឆ្អន់ ។

៥. បពិត្រអ្នកម្តាយ​មានករុណា    បិតាមានគុណ​វិសេសលន់

កូនសូម​គោរព​ព្រះគុណធ្ងន់           សូមព្រះសោភ័ណ​បានក្សេមក្សាន្ត ។

៦. ហេតុនេះ​កូនសូម​ឧទ្ទិសផល            តម្កល់​ចេតនា​ដ៏ក្លាហាន

ទានសីល​ភាវនា​ដែលកូនបាន       សាង​ធ្វើ​ប៉ុន្មាន​ជូនទៅអ្នក ។

៧. សូមលោក​ទទួលដោយ​សោមនស្ស ចិត្តកូន​ត្រង់ស្មោះ​ចំពោះអ្នក

ដូចកូនបាន​ពោលពាក្យ​សច្ចៈ​  សូមជូនទៅអ្នកគ្រានេះហោង ។